eksport - Strona 8 z 11 - SpotData

Rynek pracy

Polska staje się europejskim liderem płacy minimalnej

Rząd proponuje kolejny istotny wzrost płacy minimalnej. Znów zacznie się dyskusja, czy w warunkach wysokiego bezrobocia warto podnosić koszty pracy. Wiele badań wskazuje, że poziom płacy minimalnej w Polsce już w tym momencie może ograniczać zatrudnienie. Ale z drugiej strony badania te są tak niepewne, że trudno dziwić się politykom, że od ponad dekady średnio się na nie oglądają. I prą do przodu na zasadzie eksperymentowania. Podnoszą systematycznie płacę minimalną aż zatrzymają się w momencie, gdy negatywne efekty będą wyraźnie widoczne.

W przyszłym roku minimalne wynagrodzenie w Polsce ma wynieść 2800 zł brutto, wobec 2600 zł w tym roku i 2250 zł przed rokiem. A zatem w relacji do przeciętnego wynagrodzenia wzrośnie z ok. 45 proc. w 2019 roku do ok. 52 proc. w 2021 roku. Pod tym względem Polska staje się jednym z liderów Unii Europejskiej, co widać na wykresie (dane dla krajów UE są do 2018 r.). Choć warto jednocześnie pamiętać, że przed wyborami rząd obiecywał, iż do 2021 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie do 3000 zł – czyli jakieś efekty kryzysu w decyzjach w tym obszarze widać.

Czy to dobrze, czy źle, że minimalna pensja rośnie tak szybko?

Dzięki tym zmianom nierówności płacowe spadają, a część osób doświadcza szybszego wzrostu płac. Można też oczekiwać, że dzięki temu pracodawcy więcej inwestują w pracowników. Jednak rosnące koszty pracy mogą też ograniczać popyt na pracę mniej wykwalifikowanych pracowników. Sam prowadziłem w zeszłym roku badanie, które wykazywało, że po przekroczeniu przez płacę minimalną poziomu 50 proc. płacy średniej miejsca pracy zaczynają znikać w widoczny sposób. To by oznaczało, że wchodzimy na niebezpieczny teren. W warunkach i tak rosnącego bezrobocia wprowadzamy zmiany, które mogą bezrobotnym zaszkodzić. Takich badań jest zresztą więcej. Dominująca dziś w ekonomii opinia jest taka, że podnoszenie minimalnego wynagrodzenia może być korzystne przy niskich jego poziomach i szkodliwe przy wysokich.

Jednak znając temat od poszewki muszę też przyznać, że ze wspomnianymi wnioskami wiąże się ogromna niepewność. Negatywne efekty mogą wystąpić, ale nie muszą – zależy to od wielu czynników, m.in. od ogólnej sytuacji na rynku pracy, czy możliwości wyprowadzania przez pracodawców części pracowników do szarej strefy. Polscy politycy od dawna przyjęli strategię stopniowego podnoszenia relacji płacy minimalnej do płacy średniej i konsekwentnie ją realizują – zaczęło się to za rządów PO, a PiS kontynuował tę politykę. Do tej pory nie przyniosło to widocznych negatywnych skutków po stronie ogólnej stopy bezrobocia czy stopy zatrudnienia, więc politycy nauczyli się nie zwracać uwagi na ostrzeżenia płynące od analityków.

Sądzę, że dążenie do wyrównywania nierówności dochodowych to zmiana cywilizacyjna, która będzie postępowała przez wiele lat w większości gospodarek rozwiniętych. I będzie postępowała na zasadzie eksperymentów, bo analizy nie są w stanie udzielić precyzyjnej odpowiedzi na pytanie, gdzie jest granica, której nie powinno się przekraczać. I jak to z eksperymentami bywa: czasami wychodzą, aż w końcu nie wychodzą.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

środa, 29 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Niemiecka koniunktura wykazuje V-kształtne tendencje

Nastroje w niemieckim biznesie szybko się poprawiają [tu powinna znaleźć się tradycyjna formuła o tym, że Niemcy są naszym najważniejszym partnerem handlowym, więc sytuacja w tym kraju ma duży wpływ na Polskę, ale przecież Państwo to już wiedzą i nie wypada mi o tym wspominać]. Niemiecki indeks IFO, najważniejszy indeks koniunktury w tym kraju, wzrósł w lipcu do najwyższego poziomu od lutego, a miara oczekiwań jest najwyższa od listopada 2018 r.

IFO wyniósł w lipcu 90,5 pkt, wobec 86,3 pkt w czerwcu. Zamiast czytać te liczby warto zerknąć na wykres, na którym widać zarówno wielki kryzys finansowy, jak i epidemiczną recesję. Widać różnicę.

O ile kryzys finansowy przebiegał klasyczną U-kształtną ścieżką, z powolnym spadkiem i powolnym odbiciem, o tyle kryzys epidemiczny przebiega na razie ścieżką V-kształtną. Po szybkim spadku nastąpiło szybkie odbicie. Szybkość tego odbicia zaskoczyła większość obserwatorów gospodarki.

Tutaj należy poczynić uwagę, że indeks koniunktury może nieco przeceniać tempo odbicia gospodarczego. Indeks powstaje jako wynik ankiet, w których przedsiębiorcy i menedżerowie oceniają bieżącą sytuację firmy oraz przewidywania na przyszłość. To wzrost przewidywań jest głównym odpowiedzialnym za poprawę całego indeksu w lipcu. A zatem zmienia się głównie sentyment, a nie sama bieżąca aktywność. Obserwujemy po prostu zwiększenie zasobów optymizmu.

Bez względu na to, czy motorem poprawy są nastroje, czy faktyczna aktywność, wyjście z tego kryzysu jest ewidentnie szybsze niż kryzysu finansowego. Teraz nadchodzą miesiące, gdy ten optymizm będzie testowany przez kolejne fale epidemii. Moje bazowe założenie jest takie, że zobaczymy sporo turbulencji, ale pesymizm w skali obserwowanej na początku wiosny już nie wróci.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

wtorek, 28 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Finanse publiczne

Budżet państwa w lepszej kondycji od oczekiwań

Dochody podatkowe budżetu są całkiem niezłym wskaźnikiem koniunktury. Szczególnie dotyczy to podatków pośrednich, czyli głównie VAT i akcyzy. Dlatego przyspieszenie dochodów budżetu państwa w czerwcu można traktować jako sygnał wyraźnego ożywienia gospodarki. Możliwe też jest, że sytuacja budżetu państwa będzie lepsza od prognoz.

W czerwcu dochody z podatków pośrednich spadły o 7,1 proc. rok do roku. To sporo. Ale jak widać na wykresie (drugim z trzech), nastąpiła wyraźna zmiana między majem i czerwcem. Jeszcze w maju roczny spadek dochodów budżetu z tytułu podatków pośrednich wynosił 31 proc. Czerwiec przyniósł zatem zmianę na plus.

Czerwiec to był pierwszy pełen miesiąc bez lockdownu. Dane pokazują, że w czerwcu wyraźnie przyspieszyła produkcja przemysłowa, sprzedaż detaliczna, poprawiły się nastroje konsumentów.

Jeżeli sytuacja budżetu do końca roku byłaby taka jak w czerwcu – po odjęciu efektów sezonowych (do których należy m.in. wypłata zysku NBP) – to deficyt budżetu państwa wyniósłby w całym roku ok. 50-60 mld zł. To znacznie mniej niż zapowiadane przez ministra finansów 100 mld zł. Trudno powiedzieć, czy minister wie o jakichś niespodziankach, czy też liczy się z możliwością powrotu recesji, lub też może pozycjonuje odpowiednio debatę publiczną, by uzyskać efekty pozytywnego zaskoczenia.

Oczywiście trzeba pamiętać, że budżet państwa to tylko część tzw. sektora instytucji rządowych i samorządowych, który ujmuje wszystkie instytucje publiczne i ich finanse. Deficyt w całym sektorze zapewne przekroczy 200 mld zł. Ale może będzie bliżej 200 niż 300 mld zł.

Jeżeli ktoś się martwi tymi wielkimi kwotami deficytów, to powinien pamiętać o dwóch faktach.

Po pierwsze, dla stabilności finansów publicznych ważne będzie co zrobimy z deficytem i długiem po kryzysie gospodarczym, a nie dziś – dziś możemy „hulać”, bo inwestorzy na to pozwalają. Później przyjdzie czas na redukcję długu i na ten okres musimy mieć dobry plan. Ale to zacznie się od 2022 r.

Po drugie, dla stabilności finansów publicznych znacznie ważniejszy od deficytu i długu nominalnego jest wzrost gospodarczy. Dynamiczna gospodarka poradzi sobie z wysokim długiem, a anemiczna nie poradzi sobie nawet z niskim.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

poniedziałek, 27 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Jak zmieniły się perspektywy inflacji po kryzysie

Dyskusja o perspektywach inflacji to zapewne jedna z ciekawszych współczesnych debat ekonomicznych. Czy w reakcji na masywny wzrost finansowania wydatków rządowych przez banki centralne ryzyko inflacji rośnie czy nie? Odpowiedź na to pytanie może nam pomóc zrozumieć, jak mocno jeszcze można wesprzeć gospodarkę bez jej destabilizowania. Wiele sygnałów wskazuje, że pole do dalszego wspierania jest jeszcze duże, choć mniej wiarygodne kraje – takie jak Polska – muszą uważać.

Ciekawe światło na ten problem rzuca Bank Rozliczeń Międzynarodowych (BIS – Bank for International Settlements), który jest instytucją koordynującą międzynarodową współpracę banków centralnych i rodzajem think-tanku w sprawach makroekonomicznych. BIS opublikował krótką notkę badawczą, w której pokazał, jak zmieniły się perspektywy inflacji w różnych krajach w reakcji na kryzys epidemiczny. Pisząc o perspektywach bank pokazuje nie tyle konkretne prognozy, ile tzw. rozkład prawdopodobieństwa różnych scenariuszy. Czyli na wykresach na osi X widać wysokość inflacji, a na osi Y prawdopodobieństwo wystąpienia określonej inflacji.

Zdaniem ekonomistów banku, w krajach rozwiniętych rozkład prognoz inflacji ewidentnie przesunął się w lewo – to znaczy, że wzrosło prawdopodobieństwo bardzo niskiej inflacji. Wynika to z faktu, że spadek popytu i wzrost bezrobocia ewidentnie oddziałuje negatywnie na ceny i ten czynnik przeważa nad skutkami wzrostu deficytów budżetowych.

Na tzw. rynkach wschodzących sytuacja wygląda nieco inaczej. W wielu tego typu krajach rozkład prognoz inflacji również przesunął się w lewo, ale nie wszędzie. Na przykład w Polsce wzrosło prawdopodobieństwo zarówno spadku jak i wzrostu inflacji. Dziwne? Niekoniecznie. Wskazuje to, że wzmocnieniu uległy czynniki zarówno pro- jak i antyinflacyjne, a ich bilans jest w równowadze.

Czym Polska różni się od zachodu? Między innymi tym, że większym zagrożeniem dla inflacji jest stabilność finansowa. To znaczy w Polsce większe jest ryzyko ucieczki kapitału, która wywołałaby drastyczną przecenę waluty i skok inflacji. Gdyby inwestorzy zaczęli się masowo wycofywać z Polski, kurs złotego znacznie by się osłabił, co podniosłoby ceny importu i inflację. Gdbyby taka sama sytuacja wystąpiła na przykład w Hiszpanii lub Włoszech to reakcją gospodarki byłby nie wzrost inflacji – bo kraje te nie mają własnej waluty, więc nie mogą doświadczyć jej dewaluacji – ale raczej jej spadek w wyniki pogłębienia recesji. A zatem to samo zjawisko, czyli ucieczka inwestorów, w Polsce powoduje zupełnie odwrotne efekty inflacyjne niż w niektórych krajach rozwiniętych (zakładam, że w najbardziej rozwiniętych krajach ucieczka inwestorów w ogóle nie jest możliwa, więc ten efekt nie występuje).

Wniosek? Generalnie w Europie jest jeszcze dużo miejsca do wspierania gospodarki przez wydatki publiczne finansowane przez bank centralny. Zagrożenie bardzo wysoką inflacją jest na razie poza horyzontem. Ale nie wszędzie. W Polsce musimy być bardziej ostrożni. Nie oznacza to moim zdaniem, że nie powinniśmy zwiększać programów pomocowych dla gospodarki – bo powinniśmy – ale jednocześnie musimy dużo wysiłku wkładać w przekonywanie rynku, że po kryzysie ustabilizujemy finanse publiczne i będziemy wciąż wiarygodnym krajem.

Rozkład prognoz inflacji przed kryzysem (szare pole) i po kryzysie (linia czarna)

Rynki rozwinięte – panel górny, rynki wschodzące – panel dolny

(źródło: Bank Rozliczeń Międzynarodowych)

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

piątek, 24 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Setki miliardów złotych uratowały setki tysięcy miejsc pracy

Nastroje konsumentów wyraźnie się poprawiają. Bezrobocie powoli przestaje rosnąć. Firmy deklarują utrzymanie stanu zatrudnienia. Te wszystkie zjawiska pokazują, że sytuacja na rynku pracy stabilizuje się po wiosennych wstrząsach. Dzieje się tak nie tylko dzięki powrotowi aktywności gospodarczej do jako takiej normalności, ale też dzięki gigantycznemu impulsowi fiskalnemu. Polska zwiększa dług publiczny by ratować miejsca pracy. Czy warto? Sądzę, że warto i jak będzie trzeba to impuls może być zwiększony.

Jak widać na wykresie, w lipcu indeks nastrojów konsumentów wyraźnie wzrósł – do -13,4 pkt, wobec -19,4 pkt w czerwcu. Lipcowy poziom jest taki, jak w połowie 2015 r. A jeszcze w kwietniu nastroje były gorsze niż po upadku Lehman Brothers. Poprawa jest bardzo szybka, choć oczywiście jeszcze daleko do poziomów sprzed epidemii. Zakładam, że w tym roku nastroje nie wrócą już do poziomu z lutego. Możliwe to będzie w przyszłym roku.

Nastroje konsumentów poprawiają się, ponieważ lepsza jest sytuacja na rynku pracy. Taki wniosek można wysnuć na podstawie paru ciekawych badań ankietowych.

Polski Instytut Ekonomiczny poinformował, że w jego badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród firm tylko 5 proc. ankietowanych deklaruje chęć redukcji zatrudnienia w najbliższych miesiącach, a 9 proc. planuje zwiększać zatrudnienie. Aż 83 proc. firm nie widzi potrzeby zmian zatrudnienia.

Z kolei badanie realizowane przez Uniwersytet Warszawski oraz ośrodki badawcze GRAPE i CASE wskazuje, że po początkowej fali wzrostowej stopa bezrobocia w Polsce zaczęła powoli spadać. Między kwietniem a czerwcem obniżyła się z 5,7 do 5,4 proc. Tych danych nie można porównywać z bezrobociem rejestrowanym, ponieważ badanie jest prowadzone inną metodą – ma na celu zreplikowanie danych o bezrobociu pochodzących z badań aktywności ekonomicznej ludności, które raz na kwartał realizuje GUS. W każdym razie wniosek, że bezrobocie mogło się obniżyć jest bardzo optymistyczny.

Połączyłbym te wszystkie dane z informacją innego rodzaju. Wczoraj minister finansów powiedział, że deficyt budżetowy w tym roku sięgnie 100 mld zł. Ale kiedy doliczy się programy pomocowe innych instytucji publicznych – jak Polski Fundusz Rozwoju czy Bank Gospodarstwa Krajowego – to łączna wartość wsparcia sięga 250-300 mld zł (ok. 13 proc. PKB). To dzięki tym pieniądzom sytuacja na rynku pracy jest stabilna. Potężny, niespotykany w najnowszej historii Polski impuls fiskalny pozwolił na uratowanie wielu firm i zachowanie miejsc pracy. Kosztem znaczącego wzrostu długu publicznego. Dług, liczony według metodologii Unii Europejskiej, przekroczy w Polsce 60 proc. PKB.

Niektórzy obawiają się, że koszty ratowania gospodarki będą wysokie. Że czeka nas inflacja (bo obligacje państwowe skupuje głównie bank centralny), zwiększenie nierównowagi w finansach publicznych i może nawet kryzys finansów publicznych w przyszłości.

Ja tych ostrzeżeń nie bagatelizuję. Ale sądzę, że dziś jesteśmy w sytuacji, w której każdy wybór w polityce gospodarczej niesie ryzyko. Gdyby nie impuls fiskalny, setki tysięcy pracowników – a może nawet miliony – mogłoby utracić na długie lata zatrudnienie. Koszty naprawy takiego błędu byłyby dużo (duuuuuużo) wyższe niż koszty poradzenia sobie z rosnącym długiem publicznym.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

czwartek, 23 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Produkcja przemysłowa jak ten bocian z Seksmisji

Produkcja przemysłowa odbiła w czerwcu tak mocno w Polsce, że aż serca podskoczyły. Aktywność przemysłowa wbrew wszelkim prognozom była w minionym miesiącu wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. To są bardzo dobre dane, choć to wciąż za mało, by mówić o nadrobieniu strat po epidemii. Produkcja mocno odbiła, bo firmy realizują zaległe zamówienia. Tymczasem największym wyzwaniem będzie utrzymanie napływu nowych zamówień. To będzie trochę trudniejsze.

Produkcja wzrosła w czerwcu o 0,5 proc. rok do roku. Te 0,5 proc. to może wydawać się mało, ale nadmienię, że najwyższa prognoza na rynku wskazywała na niemal 3 procentowy spadek produkcji w czerwcu. Przypomniał mi się kadr z filmu Seksmisja: „Uratowani! Uratowani jesteśmy! Bocian! Patrz! Bocian! Jak on żyje, to znaczy, że my też możemy”. Taki mały sygnał, a jak wiele znaczy. Ten mały, niepozorny wzrost oznacza, że gospodarka wstała na nogi z największego szoku od lat.

Choć jeszcze nie na proste nogi. To taki pół-przysiad.

Dane o produkcji za cały kwartał wskazują, że PKB mógł zanotować w nim spadek o ok. 5-8 proc. rok do roku. Byliśmy oczywiście w głębokiej recesji, ale jeszcze parę miesięcy temu wydawało się, że spadek PKB w drugim kwartale może być głęboko dwucyfrowy. Trzeba jeszcze poczekać na dane o sprzedaży detalicznej i produkcji budowlanej by wydać bardziej jednoznaczne oceny, ale wracamy z dalekiej podróży.

To wszystko nie oznacza niestety jeszcze, że w drugiej połowie roku sytuacja poprawi się równie szybko. Wyjście z dołka to w dużej mierze efekt realizacji zaległych zamówień (pomogły też dwa dni robocze więcej w czerwcu tego roku niż zeszłego). Zamknięte fabryki wróciły do pracy i zaczęły wysyłać klientom zamówione wcześniej towary – to wymagało zwiększonej aktywności. Jeżeli jednak napływ nowych zamówień nie utrzyma się na poziomie sprzed epidemii, to dynamika produkcji wróci poniżej zera.

Teraz toczy się walka o to, by ten napływ zamówień nie spadł za mocno. Ma rację wicepremier Jadwigi Emilewicz, która mówi, że od stosowania tarczy przechodzimy do stosowania miecza. Był czas chronienia firm przed bezprecedensowym wstrząsem płynnościowym, teraz nadszedł czas wspierania popytu – konsumpcyjnego i inwestycyjnego. Sami w kraju nie jesteśmy w stanie odbudować tego popytu do poziomów sprzed epidemii, bo jako mała gospodarka otwarta (kraj z dużym udziałem eksportu i importu w PKB) bardzo zależymy od zamówień zagranicznych. Ale odpowiednie działania po stronie podatków i transferów mogą pomóc gospodarce nadrobić zdecydowaną większość strat. Jeżeli oczywiście sytuacja epidemiczna na to pozwoli.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

wtorek, 21 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Skąd się wziął pesymizm NBP i czy jest uzasadniony

Patrząc na przyszłość gospodarki polskiej, zawsze jednym z najciekawszych punktów odniesienia jest raport o inflacji Narodowego Banku Polskiego – długi dokument rozkładający na czynniki pierwsze trendy ekonomiczne w kraju. Dlatego najnowszy raport przeczytałem z najwyższym zainteresowaniem.

Coś, co przykuło moją uwagę, to pesymizm NBP dotyczący inwestycji firm, czyli wzrostu zasobów produkcyjnych polskiej gospodarki. Analitycy banku centralnego uważają, że aż do końca 2022 r. inwestycje nie wrócą do poziomu z końca 2019 r., czyli sprzed epidemii. Sprawi to, że trwale obniży się potencjał rozwojowy kraju oraz trwale wzrośnie stopa bezrobocia. Skąd wzięła się taka prognoza? Albo NBP założył, że epidemia w jakiejś formie utrzyma się przez trzy lata, albo że pozostawiony przez nią lęk przed ryzykiem utrzyma się długo. To pierwsze założenie wydaje mi się niemożliwe do zweryfikowania, to drugie zaś zasługiwałoby na więcej uwagi.

Co do szczegółów, projekcja NBP jest pod względem ścieżki PKB wyraźnie niższa od prognoz analityków rynkowych. W tym roku, według NBP, polski PKB ma spaść o 5,4 proc., w 2021 r. wzrośnie o 4,9 proc., a w 2022 r. o 3,7 proc. Żeby przełożyć to na bardziej zrozumiały język, warto pokazać, że przy takim rozwoju wydarzeń przeciętne dochody w Polsce w 2022 r. będą aż o 6,5 proc. poniżej poziomu, który był przewidywany przed epidemią. To bardzo dużo. Najbardziej wymiernym tego efektem będzie wzrost stopy bezrobocia. Ma ona nawet w 2022 r. być o ok. 2,5 pkt proc. powyżej poziomu sprzed epidemii, co oznacza trwają utratę ok. 400 tys. miejsc pracy. Tę liczbę można zapamiętać: 400 tys. miejsc pracy jako trwały koszt epidemii.

Spójrzmy skąd bierze się przekonanie NBP o takim wzroście bezrobocia. Główny winowajca to inwestycje, które w wyniku lęku firm i gospodarstw domowych mają być trwale niskie. Jeszcze w ostatnim kwartale 2022 r. inwestycje mają być o ok. 8 proc. niższe niż pod koniec 2019 r.(!). Tak długotrwałego spadku inwestycji w Polsce nie wywołał ani wielki kryzys finansowy z 2008 r., ani kryzys strefy euro z 2011 r. Pokazuję to na załączonym wykresie.

Analitycy NBP tłumaczą to niepewnością, jaka będzie panowała wśród firm, czyli mówiąc prościej – strachem przed podejmowaniem ryzyka. Strach wynika oczywiście z pandemii. W projekcji założono następujący scenariusz: „Negatywny wpływ pandemii na aktywność gospodarczą będzie ustępował, jednak nie wygaśnie w pełni przed końcem horyzontu projekcji”. Czyli jeszcze przez co najmniej dwa i pół roku będziemy odczuwali skutki COVID-19. A pewnie dłużej, tylko projekcja nie wykracza już poza koniec 2022 r.

Założenie, że choroba będzie siać strach jeszcze przez ponad dwa lata, uważam za dość pesymistyczne. Rośnie skuteczność leczenia choroby, rosną szanse na wprowadzenie dość szybko szczepionki, ludzie dostosowują też swoje oczekiwania do nowej rzeczywistości – uczą się w niej funkcjonować. Już teraz widać, że druga fala epidemii nie wywołuje takiej paniki jak pierwsza, a co dopiero będzie za dwa lata, przy n-tej fali. Bardziej obawiam się jakiegoś silnego uderzenia zimą niż tego, że przez wiele lat będziemy żyli w cieniu strachu przed chorobą. Choć rozumiem oczywiście, że w oficjalnym dokumencie bank centralny nie chciał zakładać zupełnego ustąpienia pandemii.

Natomiast za bardziej uzasadnione uważam inne założenie – że nawet w warunkach ustępowania choroby, utrzyma się generalna awersja do ryzyka. Po wielkim szoku obawy mogą utrzymywać się przez długie lata – jest wiele badań, które to pokazują i poświęcę im wkrótce więcej uwagi w jednym z newsletterów. Psychologowie nazywają to „efektem zakotwiczenia”: ludzie patrzą na świat przez pryzmat zjawisk, które niedawno zobaczyli. Innymi słowy, konsumenci, właściciele firm i menedżerowie mogą bać się pandemii nawet wiele kwartałów po jej ograniczeniu.

Wyobrażam sobie, że wystąpienie takiego przedłużonego strachu jest możliwe. Jednak są sposoby, by radzić sobie z takim problemem. Jeżeli koszt ryzyka w inwestycjach w oczach firm rośnie, to trzeba obniżyć inne koszty związane z inwestycjami – poprzez utrzymywanie bardzo niskich stóp procentowych, czy solidne wsparcie podatkowe dla inwestujących firm. Polityka publiczna nie powinna dopuścić do sytuacji, w której nawet kilka lat po ograniczeniu epidemii bezrobocie jest na podwyższonym poziomie. To, jaki scenariusz będzie realizowany w najbliższych latach, nie jest nam dane przez jakąś zewnętrzną siłę: to zależy od nas, od instytucji publicznych, które jako społeczeństwo powołaliśmy do wypełniania zadania stabilizowania gospodarki. Czyli między innym od banku centralnego.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

poniedziałek, 20 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Inflacja, ceny

Inflacja jest bardzo wysoka, a ma być bardzo niska

Inflacja w Polsce jest coraz wyższa. Nie widać tego na pierwszy rzut oka, bo ogólny wzrost cen maskują bardzo niskie ceny paliw. Ale pomijając energię i żywność, ceny przyspieszają. W czerwcu tzw. inflacja bazowa była najwyższa od 2001 r. Analitycy NBP przekonują jednak, że to już ostatni śpiew inflacji. W kolejnych kwartałach ma ona wyraźnie spaść ze względu na efekty kryzysu gospodarczego.

Inflacja bazowa w czerwcu wyniosła 4,1 proc. Ostatni raz podobny jej poziom wystąpił w grudniu 2001 r. Od niemal 20 lat ceny bazowe nie rosły w Polsce tak szybko, jak obecnie. Ten fakt robi wrażenie. Tym bardziej, że w społeczeństwie generalnie szeroko rozpowszechnione jest przekonanie, że kryzys wywoła wzrost inflacji. Jeszcze do niedawna te obawy inflacyjne widać było dobrze w badaniach ankietowych GUS, choć trzeba przyznać, że od czerwca obawy zaczęły wyraźnie przygasać.

Dlaczego ceny bazowe (przypomnę: bez żywności i energii) rosną tak szybko? Jest kilka powodów. Częściowo jest to jeszcze opóźniony efekt przedkryzysowego wzrostu wynagrodzeń. W jakiejś mierze jest to też wynik wzrostu kosztów administracyjnych związanych ze stanem epidemicznym – na przykład w przypadku usług higieny osobistej koszty dostosowania były wyraźne. Ponadto, bardzo duże programy pomocowe rządu mogły sprawić, że firmy jeszcze nie odczuły konieczności walki cenowej, kryzys jeszcze nie dotknął mocno ich finansów.

Trzeba pamiętać, że ceny zawsze reagują z opóźnieniem na zmiany fundamentalnej sytuacji gospodarczej. Dostosowanie cen zajmuje czas, szczególnie w usługach. Spójrzmy na przykład restauracji – wymiana cen w menu to poważna decyzja, na długie miesiące lub kwartały, więc jej podjęcie musi zająć dużo czasu. Fakt ten w ekonomii znany jest pod pojęciem „lepkości cen”, a koszty związane ze zmianami cen – „kosztami menu”. Dzięki tym pojęciom łatwiej zrozumieć i zapamiętać, dlaczego musi minąć kilka miesięcy od wstrząsu gospodarczego zanim inflacja się dostosuje.

Dlatego można założyć, że w inflacji efekt epidemii i kryzysu pojawią się w drugiej połowie roku. Tak też prognozuje Narodowy Bank Polski, który w najnowszej projekcji inflacji przewiduje, że już pod koniec tego roku inflacja bazowa spadnie do 3 proc., a w połowie przyszłego roku do niewiele powyżej 1 proc.

Ja mam tylko wątpliwości, czy inflacja spadnie aż tak bardzo, jak prognozuje NBP. Sądzę, że nie. Myślę, że kolejne programy pomocowe rządu dla firm i pracowników sprawią, że sytuacja finansowa ludności nie pogorszy się bardzo, a firmy nie będą musiały angażować się w wojnę cenową. Nawet jeżeli zdolności produkcyjne gospodarki ucierpią, to potężne programy stymulacyjne sprawią, że popyt nie spadnie aż tak mocno jak podaż. A to relacja między popytem i podażą (tzw. luka popytowa) jest w modelach ekonomicznych jednym z głównych czynników decydujących o inflacji. Więc zarówno co do ogólnej sytuacji gospodarczej jak i samej inflacji widzę większe szanse na realizację wyższego scenariusza niż w projekcji banku centralnego.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

piątek, 17 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Polski eksport nie spada tak mocno, jak w 2008 r.

Jedna z rzeczy, które mnie zdziwiły w ostatnich miesiącach, to rozdźwięk między oceną kryzysu epidemicznego w mediach i wśród ekonomistów, a spojrzeniem na kryzys przez menedżerów firm produkcyjnych. W mediach i wśród analityków panuje lekka panika, opisuje się kryzys jako największe załamanie od kilkuset lat – a na pewno głębsze niż w 2008 r. W firmach aż takiego pesymizmu nie ma. Uczestnicząc w różnych spotkaniach (głównie teledebatach) rzadko spotykałem się z opinią, że sytuacja jest gorsza niż w 2008 r. Raczej patrzy się na obecną sytuację jak na szok, który po kilku kwartałach minie, w przeciwieństwie do 2008 r., kiedy przez wiele miesięcy panował egzystencjalny strach.

Dane o polskim eksporcie wspierają raczej narrację, że wstrząs nie jest aż tak silny jak w 2008 r. Eksport już w maju miał wyższą dynamikę niż w dnie kryzysu finansowego po upadku Lehman Brothers. Wprawdzie w ujęciu rocznym wciąż jest na głębokim minusie, ale odbicie jest dynamiczne. W maju eksport był o 20 proc. niższy rok do roku, podczas gdy jeszcze w kwietniu spadek wynosił 30 proc. Przypomnijmy, że w czasie kryzysu finansowego eksport przez kilka miesięcy z rzędu notował spadki po 20-25 proc.

Obecna sytuacja jest oczywiście bardzo poważna i grozi nam przedłużony okres niepewności, podwyższonego bezrobocia i niskich inwestycji. W niektórych branżach sytuacja jest tragiczna. Jestem jak najdalszy od bagatelizowania sytuacji.

Natomiast chcę rzucić pewne światło na porównania historyczne, które zawsze cierpią na efekt tzw. pewności wstecznej – z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że przeszłe kryzysy nie były tak poważne, ponieważ już dziś posiadamy wiedzę, że one minęły. Patrzymy na te zjawiska jak na coś, co minęło i nabieramy podświadomej pewności, że ich przejściowość była od początku zapewniona. Ale w ich trakcie strach był przecież potężny. Przypomnę, że na przełomie 2008 i 2009 r. wydawało się, że światowy system finansowy może się zawalić, a świat wchodzi w depresję porównywalną z tą z lat 30. XX wieku.

Teraz zmagamy się z największą pandemią od 50 lub 100 lat (od grypy azjatyckiej z 1957 r. lub grypy hiszpanki z 1918 r.). Problem jest bardzo poważny. Natomiast w przeciwieństwie do upadku systemu finansowego, pandemia jest problemem, który ewidentnie minie lub złagodnieje. Dlatego moje spojrzenie na rok bieżący jest pesymistyczne, ale na przyszły już raczej optymistyczne. Sądzę, że gospodarka może nadrobić całość strat do końca przyszłego roku. Wciąż wierzę, że to nie musi być tak zły czas, jak lata 2008-2010.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

czwartek, 16 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ

Makroekonomia

Co przyniesie gospodarce nowa kadencja Andrzeja Dudy

Po pierwszej turze wyborów prezydenckich obiecałem, że podzielę się krótką refleksją polityczno-gospodarczą po ostatecznych wynikach drugiej tury. Nadszedł więc na nią czas. Co oznacza wybór Andrzeja Dudy na kolejną kadencją Prezydenta RP? To jest przede wszystkim umocnienie obecnego obozu władzy i jego wizji gospodarczej. Trzeba więc odpowiedzieć na pytanie, jakie są elementy tej wizji, które będą realizowane w nadchodzących latach.

Są trzy elementy, na które zwróciłbym uwagę.

Po pierwsze, będziemy w Polsce obserwowali umocnienie tzw. kapitalizmu państwowego. Jest to system, w którym coraz więcej decyzji biznesowych jest podejmowanych na poziomie centrum politycznego. Podam kilka przykładów. Zielona rewolucja, czyli transformacja systemu energetycznego od węgla w kierunku odnawialnych źródeł energii, odbywa się w Polsce w dużej mierze przez działania podejmowane przez spółki państwowe – nie tylko energetyczne, ale też paliwowe, wydobywcze, finansowe. Podobnie jest z rewolucją cyfrową, czyli transformacją dużej części modeli biznesowych w kierunku usług świadczonych przez Internet i za pomocą nowoczesnej infrastruktury cyfrowej. Choć w tej dziedzinie zmiana odbywa się oddolnie, to za wiele kluczowych projektów infrastrukturalnych odpowiadają firmy państwowe.

Można powiedzieć, że to są przykłady dość oczywiste, bo duże transformacje wymagają dużych nakładów kapitałowych, a te są zdolne zrealizować firmy państwowe lub zagraniczne. Ale kapitalizm państwowy sięga głębiej i dalej. Prawdopodobnie wzrośnie zainteresowanie spółkami medialnymi ze strony firm państwowych – tuż po wyborach mówił o tym sam Jarosław Gowin, uznawany w obozie Zjednoczonej Prawicy za osobę o raczej liberalnych poglądach gospodarczych (konkretnie Gowin powiedział, że model repolonizacji mediów powinien przypominać model repolonizacji banków – a te przecież były przejmowane przez spółki państwowe, m.in. PZU czy PFR). Sądzę też, że odżyją takie pomysły, jak powołanie narodowego holdingu spożywczego, narodowej sieci sklepów spożywczych, państwowego holdingu opakowaniowego itd. Takich pomysłów będzie coraz więcej.

To nie oznacza, że stajemy się krajem nieprzyjaznym dla kapitału prywatnego, w tym zagranicznego. Wręcz przeciwnie, firm zagranicznych jest w Polsce coraz więcej i inwestują w coraz bardziej zaawansowane projekty. Jest też coraz więcej prężnych firm prywatnych. Ale kapitalizm państwowy oznacza, że – według wizji gospodarczej PiS – skok w nowoczesność mają nam zapewnić przede wszystkim firmy państwowe. One będą kontrolowały dużą część branż uznawanych za strategiczne dla rozwoju. Ponadto większość osób prowadzący w Polsce biznes wie, że w jakimś momencie będzie musiała robić interesy ze spółkami państwowymi.

Po drugie, będziemy obserwowali przesunięcie akcentów w polityce gospodarczej z redystrybucji na inwestycje. Ten pierwszy element wyszedł PiS-owi całkiem sprawnie w pierwszej kadencji. Rząd zwiększył wydatki społeczne, a jednocześnie istotnie obniżył (w czasie pierwszej kadencji) wskaźniki długu publicznego i deficytu finansów publicznych (czyli ich wartość w relacji do PKB). Jednak miejsca na dodatkową redystrybucję jest już bardzo mało, ponieważ po kryzysie wskaźniki długu i deficyt wystrzelą w kosmos. A jednocześnie bardzo mocno wzrasta presja na zwiększenie inwestycji w tak ważnych dziedzinach, jak energetyka, telekomunikacja czy infrastruktura.

Szczególnie inwestycje energetyczne będą musiały drastycznie przyspieszyć ze względu na presję ze strony coraz bardziej restrykcyjnych regulacji europejskich. Co więcej, dotacje z ogromnego Funduszu Rekonstrukcji Unii Europejskiej (jeżeli ten wejdzie w życie) oraz Funduszu Transformacji sprawią, że będzie więcej miejsca na spektakularne projekty inwestycyjne. Ten element polityki gospodarczej szedł do tej pory rządowi słabo i zapewne zostanie podjęta próba, żeby to zmienić.

Po trzecie, patrząc trochę szerzej, będziemy świadkami rekonstrukcji niektórych paradygmatów w polityce fiskalnej i pieniężnej. Rząd, przy przychylnym spojrzeniu rynków finansowych i agencji ratingowych, dostał do ręki dwa narzędzia, o których posiadaniu nie mógł wcześniej marzyć – pole do znaczącego zwiększenia wskaźników długu publicznego oraz możliwość finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny (to drugie odbywa się okrężnie, ale się odbywa). Rząd wykorzystuje te narzędzia do obrony gospodarki przed kryzysem, w moim przekonaniu słusznie podejmując radykalne działania w tak nietypowych warunkach, ale trudno mi sobie wyobrazić, że gdy kryzys minie to politycy grzecznie odłożą owe narzędzia na półkę za szybką z napisem „rozbić tylko w razie awarii”. Ustawowe limity nałożone na deficyt finansów publicznych zostaną prawdopodobnie zastąpione nowymi regułami, które będą deficyt i dług traktowały łagodniej. Bank centralny zostanie zaangażowany nie tylko w finansowanie działań antykryzysowych, ale później również we wsparcie dużych, państwowych projektów inwestycyjnych – oczywiście nie wprost, ale przez jakaś formę skupu obligacji.

Nie sądzę, by władza polityczna porzuciła dbałość o stabilność finansów publicznych i inflacji. Nikomu by się to nie opłacało. Ale będzie odbywało się testowanie nowego gruntu – na ile można sobie pozwolić na wykorzystanie rosnącej tolerancji rynków odnośnie długu publicznego i luźnej polityki pieniężnej, by nie zachwiać jednocześnie stabilnością gospodarki?

Czy to wszystko wyjdzie nam na dobre, czy na złe? Powiem otwarcie – nie wiem. Snucie scenariuszy gospodarczych w oparciu o czynniki polityczne rzadko dobrze się sprawdza. Niektóre zagrożenia, których obawiałem się pięć lat temu – czyli m.in. destabilizacja budżetu przez nadmierne wydatki społeczne, czy zmniejszenie inwestycji zagranicznych w wyniku ograniczenia niezależności wymiaru sprawiedliwości – na razie się nie zmaterializowały. Jednocześnie wciąż obawiam się budowy kapitalizmu politycznego, w którym decyzje zapadają nie w sieci niezależnych instytucji, ale w jednym budynku w centrum Warszawy. Obawiam się, że nowe otwarcie dla PiS będzie oznaczało to, co pięć lat temu: mocne uderzenie, tylko tym razem w media. Obawiam się budowy turecko-węgierskiej wersji gospodarki, która jest dynamiczna, ale ekstremalnie upolityczniona.

Żyjemy w czasie globalnej zmiany paradygmatów, więc naturalne jest, że Polska też przechodzi wstrząsy instytucjonalne. Najważniejsze zadanie prezydenta będzie polegało na tym, by te wstrząsy stabilizować, a nie wzmacniać. Zakończę wyrażeniem nadziei, że spokojny już o swój polityczny los prezydent to zadanie wypełni.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData

Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

wtorek, 14 lipca 2020CZYTAJ WIĘCEJ