Tag: PKB

Wybory prezydenckie są wydarzeniem na tyle istotnym w kraju, że zasługują na uwagę, nawet w tym newsletterze gospodarczym. W dzisiejszym Pulsie Biznesu mogą Państwo znaleźć moją ocenę tego, co oznacza wybór poszczególnych kandydatów. Nie będę więc odpowiadał na to pytanie tutaj. W tym miejscu skupię się na odpowiedzi na pytanie, jak rozkładają się szanse Andrzeja Dudy i Rafała Trzaskowskiego. Generalnie, wciąż faworytem jest Duda. Ale w porównaniu z sytuacją sprzed 10 dni, sytuacja kandydata opozycji poprawiła się.

Są trzy źródła danych, na których możemy bazować przy ocenie szans kandydatów. Pierwszym źródłem są szczegółowe wyniki pierwszej tury; drugim – sondaże; trzecim – notowania bukmacherów.

Wyniki pierwszej tury wskazują na przewagę Andrzeja Dudy – wygrał on zdecydowanie tę turę, a preferencje wyborców innych kandydatów wskazują, że Rafałowi Trzaskowskiemu trudno będzie zebrać odpowiednią liczbę dodatkowych głosów. Tym bardziej, że wyborcy Trzaskowskiego wydają się nieco mniej zmobilizowani.

Andrzejowi Dudzie sprzyjają też notowania bukmacherów. Wskazują one, że w oczach ludzi stawiających pieniądze na wynik wyborów ok. 66 proc. szans na zwycięstwo ma obecny prezydent.

Szans na zwycięstwo Rafała Trzaskowskiego można zaś upatrywać w sondażach. One są praktycznie 50-50, a w minionych tygodniach trend był bardziej korzystny dla Trzaskowskiego. I z tym trendem Trzaskowski może wiązać największe nadzieje. Andrzej Duda ma przewagę, ale jest w defensywie – pytanie, ile mu tej przewagi zostanie?

Oczywiście wszystkie te źródła mają zalety i wady. Wyniki pierwszej tury to najbardziej dokładne zdjęcie preferencji politycznych Polaków, z którym żaden sondaż nie może się równać. Ale są one zdjęciem sprzed dwóch tygodni, nie uchwytującym zmian w czasie. Sondaże są bardzo aktualne i wychwytują zmiany w czasie. Ale są niedokładne, bo opierają się na małych próbach statystycznych. Wreszcie notowania bukmacherów są zwykle uznawane za najlepszy wskaźnik rozkładu prawdopodobieństwa wydarzeń ekonomicznych i społecznych, ale są tylko wtórnym obrazem rzeczywistości – opierają się na ocenie już dostępnych danych, bukmacherzy sami nie mierzą preferencji politycznych. Pięć lat temu przed pierwszą turą Bronisław Komorowski był u bukmacherów niemal pewniakiem, a przegrał.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

Banki centralne na całym świecie bardzo mocno wspierają rządy i firmy w przetrwaniu kryzysu epidemicznego. Stosują przy tym narzędzia wykorzystywane przy poprzednim kryzysie, m.in. tzw. luzowanie ilościowe (nazywane QE, od angielskiego quantitative easing) polegające na obniżaniu rentowności długoterminowych papierów skarbowych poprzez ich skup z rynku. Jednak tym razem działania banków mają inny charakter niż w poprzednim kryzysie. Kreowany przez nie pieniądz trafia nie tylko do sektora bankowego, ale też do realnej gospodarki – do firm i gospodarstw domowych. Stąd ogromny przyrost podaży pieniądza w wielu krajach.

Jak pokazuję na wykresie, dynamika podaży pieniądza (M2) w USA wyniosła w ostatnich tygodniach ok. 25 proc. To wartość niespotykana w poprzednich latach i dekadach. Widać też na tym wykresie, jak różny był wpływ polityki banku centralnego na ilość pieniądza po wielkim kryzysie finansowym i teraz.

Przed dekadą, po wielkim kryzysie, bank centralny tworzył pieniądz, ale głównie dla banków komercyjnych.  Zwiększała się tzw. baza monetarna, czyli rezerwy banków komercyjnych w banku centralnym (do bazy monetarnej zalicza się też gotówkę, ale wahania jej ilości nie są istotne), ponieważ bank centralny odkupował od banków komercyjnych obligacje i płacił za to właśnie rezerwami. Ale banki nie zwiększały istotnie akcji kredytowej, a więc ilość kredytów i depozytów firm i obywateli nie rosła. Przypomnę, że głównym komponentem podaży pieniądza w gospodarce są właśnie depozyty firm i obywateli.

Tym razem jest inaczej. Rośnie baza monetarna, czyli rezerwy banków komercyjnych w banku centralnym, ale szybko rosną też depozyty firm i obywateli. Wynika to z faktu, że bank centralny nie tylko skupuje obligacje od banków komercyjnych, ale też od firm. Ponadto, udziela firmom pożyczek. Co więcej, rząd korzystając z polityki banku centralnego znacząco zwiększa emisje swoich obligacji, czyli powiększa deficyt budżetowy. Tymi sposobami pieniądz zaczął trafiać do realnej gospodarki.

Skąd ta różnica? To jest zmiana podejścia do roli polityki pieniężnej. Przed dekadą uznawano, że najważniejszym celem banku centralnego jest wpływanie na stopy procentowe – krótkookresowe (co zwykle robią władze pieniężne), oraz długookresowe (co robi się w czasach dużych kryzysów). W tym kryzysie uznano, że bank centralny musi wpływać na popyt poprzez bezpośrednie wsparcie kredytowania rządu i gospodarki. Zmiana stóp procentowych nie wystarczyłaby do zapobieżenia bardzo głębokiemu kryzysowi.

Jaskrawym przejawem zmiany podejścia do polityki pieniężnej jest ścieżka dochodów obywateli w USA. Podczas wielkiego kryzysu finansowego dochody obywateli bardzo mocno spadły. Zanim polityka pieniężna zaczęła wpływać na popyt w gospodarce, minęło wiele miesięcy – gospodarka bowiem powoli reaguje na zmiany stóp procentowych.  Tym razem dochody obywateli utrzymały mniej więcej stabilną dynamikę (po dużych wahaniach między marcem a majem).

Jakie będą skutki tej zmiany w polityce pieniężnej? Wielu ekonomistów sądzi, że skończy się podwyższoną inflacją. O ile ostrzeżenia przed inflacją przed dekadą od początku były niesłuszne, o tyle teraz mają pewne uzasadnienie – wtedy dochody ludności były nieporównanie słabsze niż dziś. Jak na razie jednak ani rynek finansowy, ani obywatele tej inflacji nie specjalnie się w USA boją. Oczekiwania inflacyjne inwestorów mierzone różnicą między ceną obligacji o stałym i zmiennym oprocentowaniu są w pobliżu długookresowej średniej, lub nawet poniżej. Oczekiwania inflacyjne obywateli, mierzone co miesiąc przez Uniwersytet Michigan, również są w pobliżu długookresowej średniej.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

Komisja Europejska opublikowała swoje prognozy gospodarcze dla krajów Unii Europejskiej na 2020 i 2021 r. Przewiduje w nich relatywnie słabe ożywienie gospodarcze. Jakby narastało wśród analityków Komisji przekonanie, że straty w potencjale rozwojowym Europy będą większe od wcześniejszych oczekiwań. Sądzę, że te prognozy są zbyt ostrożne. Ale możliwe, że Komisja wysyła politykom sygnał: działajcie szybciej w sprawie funduszu rekonstrukcji, bo za kilka miesięcy może być za późno.

Komisja Europejska prognozuje, że PKB krajów UE spadnie w tym roku o 8,3 proc., a w przyszłym roku wzrośnie o 5,8 proc. Czyli w przyszłym roku dochód wypracowany w UE będzie wciąż 3 proc. poniżej roku 2019 oraz ok. 7 proc. poniżej poziomu, który byłby do osiągnięcia, gdyby nie wybuch epidemii.

To byłby słaby wynik. Jak pokazuję na wykresie, byłaby to ścieżka gorsza niż w 2009-2010 r. I z tym punktem prognoz mam problem. Dlaczego koszty obecnego kryzysu na przestrzeni dwóch lat miałyby być większe niż kryzysu finansowego przed dekadą? Wiele przesłanek wskazuje, że możemy być w lepszej, a nie gorszej sytuacji niż wtedy. Nawet jeżeli w tym roku recesja będzie potężna, z możliwym podwójnym dnem, to w przyszłym gospodarka może nadrobić większość strat. Jeżeli decydenci będą podejmowali odpowiedzialne decyzje.

Jest kilka powodów, dla których sądzę, że ścieżka PKB może być w latach 2020-2021 łącznie lepsza niż w latach 2009-2010, wbrew temu, co twierdzi KE. Po pierwsze, kryzys ma przejściowy charakter i nie wynika ze strukturalnych dostosowań w gospodarce. Przed recesją z 2009 r. w europejskiej i światowej gospodarce narastało tyle nierównowag (mówiąc prościej – problemów), a ich korekta musiała być długotrwała. Teraz tego nie ma – epidemia osłabnie, miną problemy. Po drugie, sektor finansowy jest, w przeciwieństwie do roku 2009, otoczony kordonem sanitarnym banków centralnych. To sprawia, że ryzyko kryzysu finansowego jest trzymane w ryzach, a to kryzys finansowy jest głównym czynnikiem zamieniającym zwykłe recesje w długotrwałe depresje. Po trzecie, rządy wprowadzają gigantyczną stymulację fiskalną, która w pewnym momencie przełoży się na skokowy wzrost popytu – może nawet wzrost inflacji.

Oczywiście można też wymienić kilka czynników, które dziś wyglądają gorzej niż dekadę temu. Przede wszystkim, sama epidemia może mieć nieznośny charakter, wracać falami, utrzymywać ludzi w strachu. Ponadto, epidemia niesie istotne zaburzenia w światowym handlu – a to handel zagraniczny pomógł wyciągnąć UE z recesji w latach po kryzysie finansowym. Jeżeli koszty handlu międzynarodowego wzrosną, to zdolności rozwojowe gospodarki mogą na dłużej ulec obniżeniu.

Analitycy Komisji Europejskiej ewidentnie przypisują czynnikom ryzyka bardzo dużą wagę. Ich prognoza to jest ścieżka uśredniona między scenariuszem pozytywnym i negatywnym. Ale czy takie podejście ma sens? W przeciętnych warunkach podawanie średniej ważonej dla różnych scenariuszy jest uzasadnione. Ale kiedy sytuacja przypomina rzut monetą, to średnia dla orła i reszki niewiele mówi. Lepiej byłoby pokazać dwa oddzielne scenariusze: bazowy, w którym epidemia w 2021 r. znajduje się już pod kontrolą, oraz alternatywny. W tym pierwszym gospodarka jest na pewno w stanie osiągnąć dużo lepsze wyniki niż to co pokazuje obecna prognoza Komisji. Ale rozumiem, że Komisja ostrzega polityków, że jeżeli nie wprowadzą szybko nowych pakietów pomocowych dla gospodarki, to Unię czekają trudne lata.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

Popyt na samochody to ważny papierek lakmusowy koniunktury, więc śledzę te dane uważnie co miesiąc. W czerwcu sprzedaż aut bardzo wyraźnie odbiła, wpisując się w scenariusz szybszego od oczekiwań ożywienia gospodarczego. Widać na wykresie, jak samochody i nastroje konsumentów podążają ręka w rękę. Jeszcze daleko do poziomów przedkryzysowych. Ważne, że jesteśmy na dobrej ścieżce.

W czerwcu zarejestrowano w Polsce 35,8 tys. samochodów osobowych – podał instytut Samar, powołując się na dane Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Ja te dane jeszcze skorygowałem o czynniki sezonowe i zestawiłem – jak zwykle – z nastrojami konsumentów. Widać to na wykresie.

W czerwcu sprzedaż była już na poziomie niemal 90 proc. sprzedaży z lutego, co wskazuje, że większość strat z okresu lockdownu została nadrobiona. Trzeba jednak pamiętać, że początek roku był w Polsce wyjątkowo słaby pod względem nowych rejestracji, ponieważ zmiana przepisów dotyczących emisyjności aut sprawiła, że dealerzy sprowadzili więcej aut pod koniec 2019 r. Więc to dane ze stycznia i lutego to nie jest najlepszy punkt odniesienia. Korygując dane o ten efekt, sprzedaż w czerwcu była na poziomie ok. 80 proc. poziomu przedkryzysowego. To jest dobry wynik, bo w kwietniu był to zaledwie 35 proc., a w maju – 50 proc.

Trend jest dobry. Czy się utrzyma? Patrząc jak życie społeczne powoli wraca do normalności, można sądzić, że tak. Przemawia za tym przede wszystkim fakt, że sytuacja konsumentów jest lepsza od oczekiwań – stopa bezrobocia wzrosła tylko w umiarkowanym stopniu, a badania pokazują, że coraz mniej osób boi się utraty pracy. Połączenie normalnego jak na lato popytu z popytem odłożonym z poprzednich miesięcy może sprawić, że dynamiczne wzrosty będą kontynuowane.

Ale oczywiście ta normalność jest trochę dziwna, bo w tyle głowy każdy ma informację, że epidemia może w każdej chwili wrócić. Mówi o tym minister zdrowia, mówi wielu lekarzy. Tego nie można zlekceważyć. Strach wciąż jest za duży, by rynek samochodów – i gospodarka jako całość – wrócił trwale do 100 proc. do stanu przedkryzysowego. Po szybkim wyjściu z dołka i przejściu fali popytu odłożonego, rynek może znaleźć się na poziomie niższym niż przed kryzysem. Do czasu gdy o epidemii zapomnimy całkowicie lub przynajmniej gdy przestanie ona być traktowana jako istotne zagrożenie.

Powyższy tekst pochodzi z newslettera Dane Dnia prowadzonego przez Ignacego Morawskiego, dyrektora centrum analiz SpotData. Chcesz codziennie takie informacje na swoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter SpotData.

O Autorze:

Ignacy Morawski, dyrektor centrum analiz SpotData Ignacy Morawski jest pomysłodawcą projektu i szefem zespołu SpotData. Przez wiele lat pracował w sektorze bankowym (WestLB, Polski Bank Przedsiębiorczości), gdzie pełnił rolę głównego ekonomisty. W latach 2012-16 zdobył wiele wyróżnień w licznych rankingach, zajmując m.in. dwukrotnie miejsce na podium konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez „Rzeczpospolitą” i Narodowy Bank Polski. W 2017 roku znalazł się na liście New Europe 100, wyróżniającej najbardziej innowacyjne osoby Europy Środkowej, publikowanej przez „Financial Times”. Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie i nauk politycznych na Uniwersytecie Warszawskim.